Mogłoby się wydawać, że układ trawienny służy jedynie do przetwarzania i przyswajania składników odżywczych z żywności. Oczywiście, pełni te funkcje – ale jego działanie jest dużo szersze. 

Układ pokarmowy jest często określany mianem „drugiego mózgu”. To złożony system, który wysyła i odbiera wszelkiego rodzaju informacje z „pierwszego” mózgu. „Mózg” w jelitach ma wiele receptorów, które zbierają informacje o reakcjach zachodzących w przewodzie pokarmowym. Następnie wysyła sygnały do „pierwszego” mózgu, który wykorzystuje te informacje do zarządzania całością funkcji związanych z trawieniem i przyswajaniem składników odżywczych.  

Mikroflora jelitowa

Ważnym graczem w tym całym systemie jest mikroflora jelitowa  – prawdziwy mikrokosmos w naszych jelitach. To ekosystem złożony z trylionów różnych mikroorganizmów (w tym bakterii, grzybów i wirusów) mający ogromny wpływ na zdrowie całego organizmu. 

Jedną z podstawowych funkcji dobroczynnych bakterii bytujących w naszych jelitach jest rozkład błonnika pokarmowego. Zrównoważona mikroflora jelitowa przyczynia się także do utrzymania sprawnego układu odpornościowego (którego większość znajduje się w jelitach), pomaga zwalczać chorobotwórcze drobnoustroje i wytwarza kilka niezbędnych witamin.

Ponieważ coraz więcej badań dowodzi, jak ważną rolę pełni mikroflora jelitowa w ochronie zdrowia całego organizmu, coraz większą uwagę zwraca się także na rolę diety w utrzymaniu jej równowagi. 

Chociaż nie wiemy dokładnie, jaki powinien być idealny skład mikroflory jelitowej, jedno jest pewne: im bardziej zróżnicowana i zrównoważona populacja mieszkańców jelit, tym lepiej. Spożywane przez nas produkty mają duży wpływ na utrzymanie zdrowej równowagi w jelitach, co z kolei pomaga obydwu „mózgom” w optymalnej współpracy.

Prebiotyki

Prebiotyki są obecne w wielu produktach spożywczych bogatych w błonnik. Nasz układ trawienny nie wytwarza enzymów umożliwiających rozłożenie błonnika – tę pracę wykonują za niego drobnoustroje bytujące w jelitach w procesie zwanym „fermentacją”.

W trakcie fermentacji wytwarzają się pewne związki, które służą za paliwo dla komórek wyściełających przewód pokarmowy, pomagając im zachować zdrowie.

Do bogatych źródeł prebiotyków należą: banany, cebula, czosnek, pory, szparagi, karczochy, pomidory, śliwki, jabłka, orzechy, soja i produkty pełnoziarniste.

Probiotyki

Słowo „probiotyk” pochodzi z greki (pro bios – dla życia). Mianem tym określa się dobroczynne bakterie (zwane także „żywymi kulturami bakterii”). Przyjmowanie probiotyków w postaci suplementów może pomóc w zrównoważeniu populacji różnych szczepów bakterii w jelitach,  co z kolei sprzyja lepszej kondycji całej mikroflory jelitowej.

Chociaż pomysł spożywania bakterii może wydawać się mało atrakcyjny, prawdopodobnie już je spożywasz, nie zdając sobie z tego sprawy. Probiotyki znajdują się w wielu produktach spożywczych: kiszonych i poddanych procesowi fermentacji. Fermentacja to naturalny proces, w którym bakterie przekształcają cukry i inne węglowodany w kwasy.

Wiele osób czerpie probiotyki przede wszystkim z mlecznych produktów fermentowanych, takich jak jogurty, kefiry i wolno dojrzewające sery. Jednym z najliczniejszych szczepów bakterii probiotycznych bytujących w naszych jelitach jest Lactobacillus acidophilus, czyli bakterie kwasu mlekowego, zawarte także w jogurcie. Korzystne dla zdrowia probiotyki można również czerpać z kiszonych warzyw, takich jak kiszone ogórki i kapusta. Inne źródła obejmują sfermentowane produkty sojowe, na przykład miso, „jogurty” roślinne z żywymi kulturami bakterii i napój kombucha.